De devotie tot het Heilig Hart

De wortels van de devotie vinden hun eerste sporen in het Nieuwe Testament. Johannes verhaalt van Jezus’ zijde, die door een lans doorboord werd. De oudste uitdrukkingen van de Heilig Hart devotie zijn te vinden in de teksten van St. Augustinus van Hippo. Vandaar wordt deze heilige in de iconografie vaak afgebeeld met een brandend en doorboord Hart in de hand.

Het is pas vanaf de middeleeuwen dat er verschillende beschrijvingen worden gevonden van mystieke ervaringen omtrent het Heilig Hart.

De mystica Mechthild van Maagdenburg schrijft over stromen van licht, die uit Jezus en zijn Hart komen. Gertrudis van Helfta beschrijft in haar Legatus divinae pietatis eveneens visioenen over het Hart van barmhartigheid. Deze en andere mystici beschrijven verschillende ervaringen, die zich deels concentreren op het Heilig Hart. Hier blijft de verering echter uitsluitend innerlijk en persoonlijk.

Tussen 1673 en 1675 had Margaretha-Maria Alacoque verschillende visioenen over het Heilig Hart. De latere devotie heeft zij wezenlijk beïnvloed, mede doordat de Heer gevraagd had om een feestdag ter ere van zijn Heilig Hart in te stellen, en de devotie van de negen eerste vrijdagen te beoefenen.

Hoezeer de verering in het 18e-eeuwse Frankrijk verbreid was, blijkt uit het feit, dat het Hart van Jezus enige tijd als symbool voor de Franse anti-revolutionairen (veelal arme boeren, kleine adel en eenvoudige burgers) werd gebruikt. Een familie die tijdens de bloedige Franse Revolutie Heilig Hartafbeeldingen uitdeelde, kwam onder de guillotine. Pas in de loop van de 19e eeuw werd de verering ook duidelijker zichtbaar buiten Frankrijk. In alle gevallen lijkt de verering juist daar om zich te grijpen, waar de positie van de Rooms-Katholieke Kerk, of in elk geval de rooms-katholieken, in het gedrang is. In de tweede helft van de 19e eeuw schoten parochiële broederschappen uit de grond, zoals de “Erewacht van het Goddelijk Hart van Jezus”, waarbij de leden als lijfwachten van Jezus werden begrepen. Daartoe behoorde ook het gebedsapostolaat, waarin men “staat voor de zaak van Christus”.

Aan het eind van de 19e en begin van de 20e eeuw kreeg de Heilig Hartverering nieuwe impulsen, onder invloed van het Eerste Vaticaans Concilie. Het werd een van de kernsymbolen in de katholieke sociale doctrine in de strijd tegen het opkomende socialisme. De opkomende industrialisering zorgde voor een proletarisering van de voorheen vrijwel automatisch katholieke plattelandsbevolking. De democratie met algemeen kiesrecht deed haar intrede. De overheid en samenleving waren seculier geworden. Vakbonden werden opgericht, onderwijs en sociale kwesties kwamen op. Begin de 20ste eeuw kwam de Heilig Hartverering op haar hoogtepunt, waarbij vele dorpen en steden aan het Heilig Hart werden toegewijd en daartoe beelden werden opgericht. Ook vele scholen, kerken en instellingen werden naar het Heilig Hart vernoemd.

Hoewel Jezus via Margaretha-Maria Alacoque reeds in 1675 een feestdag ter ere van het Heilig Hart verlangt, wordt een eerste Heilig-Hartliturgie pas in 1765 door paus Clemens XII toegestaan (voor wat betreft Polen). Paus Pius VI wijdde in zijn encycliek Auctorem Fidei, waarin hij het jansenisme en allerhande ongeoorloofde politieke en liturgische vernieuwingen veroordeelde, een positieve passage aan de Heilig-hart-devotie. Officiële goedkeuring van de Heilig Hart-verering werd in 1854 door Paus Pius IX verleend, de derde vrijdag na Pinksteren werd tot Hoogfeest van het Heilig Hart verklaard. In 1873 werd door Pius IX vastgelegd dat voortaan de maand juni de Hart-van-Jezus-maand zou zijn. Pauselijke Hart-van-Jezus-aflaten werden gepropageerd en Pius IX sloot zijn encycliek Quanta Cura af met een beroep op het Heilig Hart. In 1899 verscheen vervolgens de encycliek Annum Sanctum van paus Leo XIII, waarin hij de wereld toewijdt aan het Hart van Jezus, dat “gelukbrengend en goddelijk teken” is. Paus Pius XII schreef in 1956 zijn encycliek Haurietis Aquas in Gaudio over het Heilig Hart en de betekenis ervan voor de moderne wereld.

Behalve het hoogfeest van het Allerheiligste Hart van Jezus wordt doorgaans elke eerste vrijdag van de maand aan het Heilig Hart van Jezus toegewijd en verbonden met aanbidding van het H. Sacrament. Aan de devotie is de belofte verbonden, dat wie op negen achtereenvolgende eerste vrijdagen (van de maand) de H. Mis bijwoont, biecht en in de Mis communiceert, geen plotselinge en onvoorziene dood zal sterven en in zijn sterfuur gesterkt zal worden door Gods bijzondere bijstand en de Laatste Sacramenten.

_{(naar: Wikipedia)}

Litanie van het Heilig Hart:

Heer, ontferm U over ons Christus, ontferm U over ons 
Heer, ontferm U over ons 
Christus, aanhoor ons Christus, verhoor ons
God, hemelse Vader, ontferm U over ons
God Zoon, Verlosser van de wereld, ontferm U over ons
God, Heilige Geest, ontferm U over ons
Heilige Drievuldigheid, één God, ontferm U over ons
Hart van Jezus, de Zoon van de eeuwige Vader, ontferm U over ons
Hart van Jezus, door de Heilige Geest in de schoot van de Moedermaagd gevormd, ontferm U over ons
Hart van Jezus, wezenlijk verenigd met het Woord van God, ontferm U over ons
Hart van Jezus, oneindige majesteit, ontferm U over ons
Hart van Jezus, heilige tempel van God, ontferm U over ons
Hart van Jezus, woontent van de Allerhoogste, ontferm U over ons
Hart van Jezus, huis van God en poort van de hemel, ontferm U over ons
Hart van Jezus, gloeiende oven van liefde, ontferm U over ons
Hart van Jezus, schatkamer van gerechtigheid en van liefde, ontferm U over ons
Hart van Jezus, vol goedheid en liefde, ontferm U over ons
Hart van Jezus, peilloze diepte van alle deugden, ontferm U over ons
Hart van Jezus, alle lofprijzingen overwaardig, ontferm U over ons
Hart van Jezus, Koning en middelpunt van alle harten, ontferm U over ons
Hart van Jezus, waarin alle schatten zijn van wijsheid en van wetenschap, ontferm U over ons
Hart van Jezus, waarin de Godheid in alle volheid woont, ontferm U over ons
Hart van Jezus, waarin de Vader zijn welbehagen heeft gesteld, ontferm U over ons
Hart van Jezus, dat ons allen deelgenoot hebt gemaakt van uw oneindige rijkdom, ontferm U over ons
Hart van Jezus, verlangen van de eeuwige heuvelen, ontferm U over ons
Hart van Jezus, geduldig en groot in barmhartigheid, ontferm U over ons
Hart van Jezus, mild voor allen, die U aanroepen, ontferm U over ons
Hart van Jezus, bron van leven en van heiligheid, ontferm U over ons
Hart van Jezus, verzoening voor onze zonden, ontferm U over ons
Hart van Jezus, van versmadingen verzadigd, ontferm U over ons
Hart van Jezus, om onze misdaden gebroken, ontferm U over ons
Hart van Jezus, gehoorzaam geworden tot de dood, ontferm U over ons
Hart van Jezus, met een lans doorstoken, ontferm U over ons
Hart van Jezus, bron van alle troost, ontferm U over ons
Hart van Jezus, ons leven en onze verrijzenis, ontferm U over ons
Hart van Jezus, onze vrede en onze verzoening, ontferm U over ons
Hart van Jezus, slachtoffer voor de zondaars, ontferm U over ons
Hart van Jezus, heil van hen, die op U hopen, ontferm U over ons
Hart van Jezus, hoop van ben, die in U sterven, ontferm U over ons
Hart van Jezus, hoogste vreugde van alle heiligen, ontferm U over ons
Lam Gods, dat de zonden van de wereld wegneemt, spaar ons Heer.
Lam Gods, dat de zonden van de wereld wegneemt, verhoor ons Heer.
Lam Gods, dat de zonden van de wereld wegneemt, ontferm U over ons.
Jezus, zachtmoedig en nederig van Hart, Maak ons hart gelijkvormig aan uw Hart.

LAAT ONS BIDDEN – Almachtige, eeuwige God, sla uw blikken op het Hart van uw zeer beminde Zoon en op de lofprijzingen en voldoeningen, die Hij U heeft gebracht in naam van de zondaars. Laat U verzoenen en schenk vergiffenis aan ben, die uw barmhartigheid afsmeken, in de Naam van dezelfde Jezus Christus, uw Zoon, die met U leeft en heerst in de eeuwen der eeuwen. Amen.

Gebed door de H. Margareta-Maria Alacoque

Heer Jezus Laat mijn hart nooit rusten totdat het U vindt, die zijn centrum, zijn liefde en zijn geluk bent. Want de wond in je hart vergeeft de zonden die ik heb begaan, zowel door boosaardigheid als door slechte verlangens. Plaats mijn zwakke hart in Uw eigen goddelijke Hart, voortdurend onder uw bescherming en leiding, zodat ik volhard in het goede doen en het kwade ontvluchten tot mijn laatste ademtocht. Amen. – H. Margaretha-Maria Alacoque

Gebed door Paus Pius X

Allerheiligste Hart van Jezus, stort Uw zegeningen overvloedig uit over Uw heilige Kerk, over de Opperherder en over alle geestelijken. Schenk volharding aan de rechtvaardigen, bekeer zondaars, verlicht de ongelovigen, zegen onze ouders, vrienden en weldoeners, help de stervenden, bevrijd de zielen van het vagevuur en breid het zoete rijk van Uw liefde uit naar alle harten.
– Aflaat van 300 dagen, eenmaal per dag – Paus Pius X, 16 juni 1906