Op 4 april verscheen in de Italiaanse krant Libero een artikel van Andrea Cionci over de terugtreding van Paus Benedictus XVI. De auteur komt tot de conclusie dat Benedictus is teruggetreden, maar geen afstand van de troon heeft gedaan en bijgevolg dus nog steeds de Paus is.
Dit is het artikel:
Er is maar één paus ”, herhaalt Benedictus XVI al acht jaar, zonder ooit uit te leggen wie wie is.
Misschien kan hij het niet zeggen; desalniettemin hebben we een tekst gevonden waarin Ratzinger verduidelijkt dat hoewel hij, met de Declaratio van 2013, “ontslag nam” door afstand te doen van het “ministerium” (de praktische functies), aan de andere kant hij helemaal geen afstand heeft gedaan van de goddelijke gecreëerde titel van paus: de “munus.” – Woorden zijn belangrijk: aftreden is het opgeven van functies, afstand doen van de troon is het opgeven van de titel “soeverein”.
Saaie “administratieve wetticismen”, zoals Bergoglio zegt? – Nee. Dit is een enorm probleem – een probleem dat zorgvuldig wordt vermeden in het publieke debat – want als een levende paus geen afstand van de troon doet, door de munus volledig opzij te leggen, kan er geen ander conclaaf worden bijeengeroepen. Zelfs vanuit theologisch oogpunt leidt de Heilige Geest niet de verkiezing van de paus in een onwettig conclaaf. “Paus Franciscus” zou daarom nooit bestaan hebben, hij zou alleen een “in het wit geklede bisschop” zijn, zoals in het derde geheim van Fatima, en verder niemand, in zijn lijn van opvolging, zou een echte paus zijn. – Het is daarom de moeite waard om ons op de kwestie te richten.
Maar laat mij jullie het gedocumenteerde bewijs tonen. In zijn “Laatste Gesprekken” (Garzanti, 2016), het interview in boeklengte van Paus Benedictus XVI door Peter Seewald, vraagt de journalist:
“Met u heeft voor de eerste keer in de geschiedenis van de Kerk een paus in de volle en effectieve uitoefening van zijn functies ontslag genomen van zijn ‘ambt’. Was er een innerlijk conflict over de beslissing?”
(p.26)
Benedictus antwoordde:
“Het is niet zo eenvoudig natuurlijk. In de laatste duizend jaar is geen enkele paus afgetreden, en zelfs in het eerste millennium was dit een uitzondering: over zo’n beslissing moet lang worden nagedacht. Voor mij echter, leek het zo duidelijk dat er geen pijnlijk innerlijk conflict was.”
Een absurde verklaring indien we het woord “aftreden” in de algemene zin verstaan. In de laatste duizend jaar (1016-2016) zijn er niet minder dan vier pausen die afstand van de troon hebben gedaan (inclusief de bekende H. Paus Celestinus V in 1294; en die na zijn verklaring alle uiterlijke waardigheidstekenen van het pausschap aflegde) en in het eerste millennium van het pausschap waren er nog zes anderen. Misschien kent Ratzinger de geschiedenis van de Kerk niet zo goed?
Maar zijn zin is perfect duidelijk indien we begrijpen dat “aftreden” (van het ministerium, zoals Ratzinger deed) in het geheel niet “troonafstand” (afstand doen van de munus) betekent. Het – vaag verwarrende – onderscheid tussen munus en ministerium werd geformaliseerd op canoniek niveau in 1983, maar het is voor Benedictus XVI zeer functioneel om een zeer duidelijke boodschap over te brengen.
Hij spreekt in feite niet over pausen die afstand hebben gedaan van de troon, maar over diegenen die ontslag hebben genomen, zoals hij; dat is: diegenen die het ministerium hebben verlaten, zonder afstand te doen van de troon.
Het is allemaal logisch: de “uitzondering” van het eerste millennium waar Ratzinger van spreekt is die van Benedictus VIII – in zijn leven bekend als Theophylactus van de Graven van Tusculum – die nadat hij in 1012 werd afgezet door antipaus Gregorius VI, enkele maanden het ministerium moest opgeven, de uitoefening van het ambt, maar niet de munus of het ambt van paus verloor, zodat hij opnieuw op de troon in ere hersteld werd door de Duitse Keizer Hendrik II.
In het tweede millennium echter, heeft geen enkele paus enkel de bediening van het ambt (ministerium) afgewezen, terwijl er echte vier pausen afstand hebben gedaan van de troon, en dus de munus hebben opgegeven (en daarbij natuurlijk ook het ministerium).
Over deze historische kwestie te rade gegaan, bevestigde Dr. Francesco Mores, professor Kerkgeschiedenis aan de Universiteit van Milaan, dit zeggende:
“Er is inderdaad dit verschil tussen het eerste en het tweede millennium. De beslissende breuk is de “Gregoriaanse hervorming” van 1073. Hoewel in conflict met seculiere machten, behielden de pausen van het tweede millennium steeds een minimum van praktische uitoefening van hun macht, in tegenstelling tot de zeer weinige gevallen in het eerste millennium: Pontianus; Silvester en bovenal Benedictus VIII.”
Ratzinger vertelt ons duidelijk dat hij afstand moest doen van het ministerium zoals zijn oude, gelijknamige voorganger: als Benedictus XVI het vrijwillig deed en Benedictus VIII het met geweld, dan heeft geen van beiden ooit afstand gedaan van de munus. Als dat niet zo was, hoe zou Ratzinger dan kunnen zeggen, zoals hij deed, dat er geen paus is afgetreden in het tweede millennium, of dat een pauselijke aftreden in het eerste millennium een uitzondering was?
We kunnen nog een ander bewijs citeren uit Seewalds ander interviewboek van Benedictus: “Ein Leben”. Op pagina 1204, distantiëert Benedictus XVI zichzelf van Celestinus V, die legaal afstand deed van de troon in het tweede millennium (1294), zeggende:
“De situatie van Celestinus V was extreem ongewoon en kan in geen geval ingeroepen worden als mijn precedent.”
Nog in ‘Ein Leben’, merken we op dat het woord ‘abdicatie’ (troonafstand) er acht keer in voor komt – negen keer in de Duitse editie (“Abdankung”) en het wordt nooit gebruikt in verwijzing naar Ratzinger, maar enkel naar pausen die écht afstand deden van de troon, of die het ernstig overwogen – zoals Pius XII om de Nazi’s te ontlopen. Voor Ratzinger is er aan de andere kant enkel sprake van aftreden/terugtreden (“Ruecktritt”).
Vandaag zouden we dus niet “twee pausen” hebben maar enkel een “halve paus”: Benedictus XVI, ontdaan van uitvoerende macht. Omwille van deze reden blijft hij het wit dragen (hoewel zonder de mozetta), ondertekenen met PP (afkorting voor Papa = Latijn voor Paus), wonen in het Vaticaan en op mysterieuze wijze ander pauselijke voorrechten genieten.
Zijn er nog andere verklaringen?
Men kan niet licht over deze kwestie gaan: 1.285.000.000 Katholieken hebben het recht op zekere en transparante antwoorden: een persconferentie door Paus Benedictus bijvoorbeeld, of een synode met een publieke discussie tussen bisschoppen en kardinalen die benoemd werden vóór 2013.
Een verklaring zou niet mogen uitgesteld worden.
Bron: From Rome