Bergoglio’s Amazone-exhortatie is vandaag vrijgegeven. Het heeft dan toch een andere titel dan het werkdocument: “Querida Amazonía.” Echter, in deze exhortatie komt niet één keer het woord “celibaat” in voor, evenmin wordt er iets gezegd over gehuwde mannen die tot het priesterschap kunnen toegelaten worden (de zogenaamde “viri probati“). Bergoglio laat deze heikele kwesties bewust weg (wellicht naar aanleiding van Paus Benedictus’ boek), maar zegt in het begin van zijn exhortatie dat hij wil dat de mensen het einddocument van de Amazonesynode eens goed lezen. En dat einddocument is uiteraard deel van het ‘magisterium’ of ‘leergezag’ (van Bergoglio) en daarin wordt wél opgeroepen tot het wijden van gehuwde mannen. En zo draait Bergoglio de katholieken een rad voor de ogen. Schijnbaar zet hij de deur niét open voor gehuwde mannen tot priester te wijden, maar door er in het document niets over te zeggen, en te verwijzen naar het einddocument, zet hij de deur net wél open. De exhortatie is wellicht een afleidingsmanoeuvre.

In het begin van de exhortatie schrijft Bergoglio:

Tijdens de Synode, luisterde ik naar de presentaties en las ik met interesse de verslagen van de discussiegroepen. In deze exhortatie wens ik mijn eigen antwoord te bieden aan dit proces van dialoog en onderscheiding. Ik zal niet ingaan op alle kwesties die in het finale document uitvoerig behandeld worden. Noch wil ik deze tekst vervangen of het dupliceren. Ik wens enkel een korte omkadering voor reflectie voor te stellen, dat een synthese van sommige van de grotere bezorgdheden die ik in eerdere documenten heb geuit, concreet kan toepassen op het leven in de Amazoneregio, en dat kan ons helpen leiden naar een harmonieus, creatief en vruchtbaar opnemen van het hele synodale proces.

 

Tegelijk zou ik graag officieel het Finale Document willen voorstellen, dat de conclusies van de Synode uiteenzet, dat voordeel haalde uit de deelname van vele mensen die beter dan mijzelf of de Romeinse Curie de problemen en kwesties van de Amazoneregio kenen, omdat ze daar leven, ze ervaren haar lijden en ze houden passioneel van haar. Ik heb ervoor gekozen om het Finale Document niet te citeren in deze Exhortatie, omdat ik iedereen zou willen aanraden om het volledig te lezen.

Bergoglio zegt duidelijk dat hij in deze exhortatie NIET zal ingaan op ALLE kwesties uit het finale document, om dan iedereen aan te raden het Finale Document, dat onder hem leergezag is geworden, en dat hij nu plechtig heeft voorgesteld, volledig te lezen.

Het einddocument van de Amazonesynode

En het einddocument, met als titel “De Amazone, Nieuwe Wegen voor de Kerk en voor een Integrale Ecologie” werd, nadat het werd goedgekeurd door Bergoglio, automatisch toegevoegd aan het magisterium of leergezag. Dit werd in 2018 bepaald in de Apostolische Constitutie Episcopalis Communio:

Artikel 18 – De Overdracht van het Finale Document aan de Roomse Paus

 

§ 1 .

Wanneer het goedgekeurd werd door de Leden, wordt het Finale Document gepresenteerd aan de Roomse Paus, die beslist over de publicatie ervan. Indien het uitdrukkelijk goedgekeurd wordt door de Roomse Paus, neemt het Finale Document deel aan het Gewone Magisterium van de Opvolger van Petrus.

 

§ 2.

Indien de Roomse Paus delibererende macht heeft gegeven aan de Synodale Vergadering, neemt het Finale Document volgens de regel van canon 343 van de Codex van het Canonieke Recht deel aan het Gewone Magisterium van de Opvolger van Petrus eens het door hem goedgekeurd en afgekondigd werd. In dit geval zal het Finale Document gepubliceerd worden met de handtekening van de Roomse Paus, samen met de handtekeningen van de Leden van de Synode.

Paragraaf 9 van het finale document van de Amazonesynode legt op enthousiaste wijze uit dat het begrip ‘leven’ onder de mensen van de Amazone gekenmerkt wordt door een “verbondenheid tussen God en de verschillende spirituele krachten.” Dit omvat ook een “harmonie met het water, het gebied, de natuur, het gemeenschapsleven en de cultuur.” “Het gaat over het in harmonie leven met zichzelf, met de natuur, met de mensen en met het Opperwezen, omdat er een intercommunicatie bestaat tussen de hele kosmos, waar er niet wordt uitgesloten, noch uitgeslotenen zijn, en waar we een project voor het volle leven voor iedereen kunnen smeden.” Hier wordt precies een soort ‘pantheïsme’ verkondigd.

Paragraaf 103 stelt dat de beraadslagingen in de Amazonesynode hebben aangetoond dat een “permanent diaconaat voor vrouwen” gewenst is. De paragraaf vraagt om dit mee te delen aan de ‘Commissie voor diaconessen’ die door Bergoglio in 2016 werd opgericht.

Paragraaf 111 gaat over gehuwde priesters, en vraagt voor het opstellen van “criteria en bepalingen” om “geschikte en erkende mannen van de gemeenschap tot het priesterschap te wijden, met een wettelijke gegronde en stabiele familie, die een vruchtbaar permanent diaconaat hebben gehad en een geschikte vorming ontvangen voor het priesterschap, om het leven van de Christelijke gemeenschap te onderhouden doorheen het preken van het Woord en het celebreren van de Sacramenten in de meest afgelegen gebieden van de Amazone.”

Paragraaf 116 gaat over het aanpassen van de liturgie aan de inheemse cultuur, en stelt dat we “een authentiek katholiek antwoord moeten geven op het verzoek van de Amazonegemeenschappen om de liturgie aan te passen en hun wereldbeeld, tradities, symbolen en originele ritussen erin te herwaarderen, met hun transcendente, gemeenschaps- en ecologische dimensies.”

De exhortatie Querida Amazonía

In deze exhortatie laakt Bergoglio de sociale ongerechtigheden tegen de armen in de Amazone, de ecologische crisis, terwijl hij benadrukt dat de Kerk het Evangelie van Christus moet verkondigen in de regio. Hij heeft het ook over het incultureren van de liturgie en over het zoeken naar oplossingen voor het nijpend priestertekort. In de exhortatie komt echter niet één keer het woord celibaat voor. Bergoglio verdedigt dus het celibaat niet in zijn exhortatie, maar hij valt het ook niet expliciet aan. Over gehuwde mannen tot het priesterschap toelaten eveneens géén woord.

Over inculturatie zegt hij het volgende:

70. Opdat de Kerk een vernieuwde inculturatie van het Evangelie in de Amazoneregio zou bereiken, moet ze luisteren naar haar voorouderlijke wijsheid, moet ze eens te meer luisteren naar de stem van haar ouderen, de waarden erkennen aanwezig in de manier van leven van de originele gemeenschappen, en de rijke verhalen ontdekken van haar volkeren. In de Amazoneregio hebben we grote rijkdommen geërfd van de pre-Columbiaanse culturen. […].

73. Inculturatie verheft en vervult. We zouden zeker het inheemse mysticisme moeten waarderen dat de onderlinge verbondenheid en afhankelijkheid van de hele schepping ziet, het mysticisme van onbaatzuchtigheid dat leven liefheeft als een geschenk, het mysticisme van een heilige verwondering voor de natuur en al haar levensvormen.

Bij nummer 74 lijkt Bergoglio een soort pantheïsme te verkondigen: dat het geschapene op één of andere manier “God” is:

74. Op gelijkaardige manier is een relatie met Jezus Christus, ware God en ware mens, bevrijder en verlosser, niet vijandig tegenover het aanzienlijk kosmische wereldbeeld dat de inheemse mensen kenmerkt, omdat hij ook de Verrezen Heer is, die alle dingen doordringt. In de Christelijke ervaring “vinden alle schepselen van het materiële universum hun ware betekenis in het geïncarneerde Woord, want de Zoon van God heeft in zijn persoon een deel van de materiële wereld ingebed, er een zaad van definitieve transformatie in plantend.” Hij is aanwezig op een glorieuze en mysterieuze manier in de rivier, de bomen, de vissen en de wind, als de Heer die in de schepping regeert zonder ooit zijn getransfigureerde wonden te verliezen, terwijl hij in de Eucharistie de elementen van deze wereld opneemt en aan alle dingen de betekenis van het paasgeschenk verleent.

Bij nummer 78 en 79 lijkt hij de verering van Pachamama te verdedigen:

78. Laten we ons niet haasten om bepaalde religieuze praktijken die spontaan oprijzen uit het leven van de mensen als superstitie of heidens te bestempelen. We zouden eerder moeten weten hoe we de tarwe moeten onderscheiden die naast het onkruid groeit, want “populaire devotie” kan ons in staat stellen om te zien hoe het geloof, eens ontvangen, ingebed wordt in een cultuur en voortdurend doorgegeven wordt.

79. Het is mogelijk om een inheems symbool op een bepaalde manier op te nemen, zonder het noodzakelijk te beschouwen als afgoderij. Een mythe die beladen is met een spirituele betekenis kan gebruikt worden om voordeel uit te halen, en hoeft niet altijd als een heidense dwaling gezien te worden. Sommige religieuze feesten hebben een heilige betekenis en zijn gelegenheden voor bijeenkomsten en broederlijkheid, ofschoon in nood van een gradueel proces van zuivering of rijping.

Over het aanpassen van de liturgie zegt hij het volgende:

82. In deze zin betekent “God ontmoeten niet vluchten van deze wereld of onze rug keren naar de natuur.” Het betekent dat we in de liturgie vele elementen kunnen opnemen die geschikt zijn bij de ervaring van de inheemsen in hun contact met de natuur, en inheemse vormen van uiting in zang, dans, rituelen, gebaren en symbolen respecteren. Het Tweede Vaticaans Concilie riep op tot deze inspanning om de liturgie te incultureren onder de inheemse mensen; ruim 50 jaar is verstreken en we hebben nog ver te gaan langs deze weg.

Bij nummer 86 en verder, en dan voornamelijk nummer 90 zegt hij dat er mogelijkheden moeten gezocht worden zodat de H. Eucharistie frequenter kan gecelebreerd worden in de Amazoneregio, maar hij laat na om specifieke antwoorden te formuleren, of te zeggen wat kan en wat niet kan. Over celibaat of gehuwde mannen zegt hij geen woord. Hij zegt enkel te bidden voor meer roepingen, en de priesteropleiding grondig te herzien. Wat hij daarmee bedoelt, blijft in het duister. De deur wordt volledig open gelaten voor allerlei mogelijkheden:

90. Deze dringende noodzaak leidt mij ertoe om alle bisschoppen, in het bijzonder deze in Latijns Amerika, aan te sporen om niet enkel gebed voor priesterlijke roepingen te promoten, maar ook meer vrijgevig te zijn in het aanmoedigen van diegenen die een missionaire roeping hebben, om te kiezen voor de Amazoneregio. Tegelijk is het gepast dat de structuur en de inhoud van zowel de initiële als de lopende priesteropleidingen grondig herzien wordt, zodat priesters de houding en de bekwaamheden hebben die vereist worden voor de dialoog met de Amazoniaanse culturen. Deze vorming moet bij uitstek pastoraal zijn, en een ontwikkeling van de priesterlijke barmhartigheid bevorderen.

Het blijft momenteel wachten op een reactie van de traditiegezinde kardinalen. Wordt vervolgd.

Bron: Vatican.va