Bergoglio, Boff, Bevrijdingstheologie en het Taoïsme

Leonardo Boff is een Braziliaanse theoloog en ex-priester, en leider van de Bevrijdingstheologie.

Hij werd in de beginjaren één van de best gekende aanhangers van de bevrijdingstheologen, samen met Gustavo Gutiérrez. Hij was aanwezig in de eerste overwegingen die ernaar streefden om verontwaardiging te wekken over ellende en marginalisatie met een veelbelovende redevoering over het geloof, wat leidde tot de Bevrijdingstheologie. Hij blijft een controversiële figuur zijn in de Katholieke Kerk, voornamelijk voor zijn scherpe kritiek op de hiërarchie van de Kerk, dat hij als fundamentalistisch ziet, maar ook voor zijn vroegere steun voor communistische regimes.

De autoriteiten van de Roomse Katholieke Kerk apprecieerden Boffs kritiek over het leiderschap in de Kerk niet. Ze vonden ook dat zijn voorspraak voor mensenrechten gepolitiseerd werd en ze beschuldigden hem van Marxisme. In 1985 legde de Congregatie van de Geloofsleer, in die tijd geleid door Kardinaal Joseph Ratzinger, hem voor een jaar het zwijgen op, vanwege zijn boek “Kerk: Charisma en Macht”. Hij beschuldigde Ratzinger later van religieus terrorisme.

Boff werd bijna weer het zwijgen opgelegd door Rome in 1992, om hem te verhinderen deel te nemen aan de Eco-92 wereldtop in Rio de Janeiro, dat uiteindelijk ertoe leidde dat hij uit de religieuze orde van de Franciscanen stapte en het priesterschap heeft verlaten.

Wat zegt de Kerk over de bevrijdingstheologie?

Op 6 augustus 1984 werd in Rome, door de Heilige Congregatie van de Geloofsleer een vernietigend rapport gegeven over de bevrijdingstheologie; en op bevel van Paus Johannes Paulus II gepubliceerd en ondertekend door Kardinaal Ratzinger, de toenmalige prefect.

Hierin staat o.a. het volgende:

In dit document zullen we enkel de ontwikkelingen bespreken die onder de naam “bevrijdingstheologie” een nieuwe interpretatie voorstellen van zowel het geloof en van een Christelijk bestaan dat sterk afwijkt van het geloof van de Kerk.

Het geloof in het Vleesgeworden Woord, gestorven en verrezen voor alle mensen en wie God Heer en Christus maakte wordt genegeerd. In de plaats wordt een Jezusfiguur voorgesteld die een soort symbool is die in zichzelf de kenmerken opsomt die nodig zijn voor de strijd om de verdrukten.

Een exclusief politieke interpretatie wordt dus gegeven aan de dood van Christus. Op deze manier is de waarde voor de redding en de hele kwestie van de verlossing genegeerd.

De inversie van de symbolen is ook geverifieerd in het gebied van de sacramenten. De Eucharistie wordt niet langer begrepen als de werkelijke sacramentele aanwezigheid van het verzoendende offer, en als de Gave van het Lichaam en Bloed van Christus. Het wordt een viering van de mensen in hun strijd. Als gevolg wordt de eenheid van de Kerk radicaal ontkend. Eenheid, verzoening en communie in liefde worden niet langer gezien als een geschenk die wij van Christus ontvangen. De Eucharistie wordt de eucharstie van de klassen, en de strijd van de klassen is de weg om te verenigen.

De bevrijdingstheologen waar we van spreken, bedoelen met de Kerk van de Mensen een Kerk van de klassen, een Kerk van de verdrukte mensen (of een Kerk voor de armen zoals Bergoglio dat wil, nvdr), voor wie het nodig is om kennis te geven van belangrijke sociale en politieke kwesties, in het licht van de georganiseerde strijd voor vrijheid. Voor sommigen mensen wordt dit zelfs de kern van het geloof.

Door te bouwen op zo’n concept van de Kerk van de Mensen, wordt kritiek ontwikkeld op de structuur van de Kerk (Antiklerikalisme: ook een kenmerk van Bergoglio, nvdr). Het is niet alleen de kwestie van kritiek op pastoors van de Kerk wiens gedrag niet de evangelische dienende geest weerspiegelt, en gelinkt is aan ouderwetse symbolen van autoriteit die de armen aanstoot geeft. Het heeft te maken met een strijd tegen de Sacramentele en hierarchische structuur van de Kerk, welke gewenst was door de Heer zelf.

Conclusie:

“We belijden in ons geloof dat het Koninkrijk van God hier beneden begon in de Kerk van Christus, niet van deze wereld is, en wiens vorm voorbijgaat, en haar eigen groei kan niet verward worden met de vooruitgang van de beschaving of wetenschap en menselijke technologie, maar het bestaat erin nog dieper de onpeilbare rijkdommen van Christus te leren kennen, nog meer te hopen in de eeuwige dingen en nog vuriger te antwoorden aan de liefde van God en genade en heiligheid onder de mensen te verspreiden. (…) De grootste zorg van de Kerk, de bruid van Christus, voor de noden van de mensheid, hun vreugde en hun hoop, hun pijn en lijden, is niets meer dan het grote verlangen om voor hen aanwezig te zijn en hen te verlichten met het Licht van Christus en hen allen te vergezellen naar Hem, hun enige Redder. Dit kan nooit betekenen dat de Kerk zich schikt naar de dingen van deze wereld, noch dat zij de ernst afzwakt waarmee zij haar Heer en het eeuwige Koninkrijk afwacht.

Echter: de huidige prefect voor de Congregatie van de Geloofsleer, aartsbisschop Gerhard Ludwig Müller, gaat daar volledig tegen in en zei op 21-06-2013 dat de bevrijdingstheologie in zijn opinie zou moeten toegevoegd worden aan de meest belangrijke stromingen in de katholieke theologie van de 20ste eeuw. De wind in Rome is plots 180° gedraaid!

Boff en Bergoglio

Boff zei op 25 juli in een interview voor de Braziliaanse tv-zender Bandnews dat paus Franciscus “een groot man van de bevrijdingstheologie” is. Volgens hem is Bergoglio een voorstander van deze theologische stroming, “maar omdat dit tot splitsing zal leiden, zal hij dat niet hardop zeggen”.

Boff: “Benedictus maakte van de kerk een gesloten kasteel. Franciscus heeft een andere stijl, hij wil de kerk openstellen en vindt dat de kerk zich niet alleen met de leer moet bezighouden. Hij kijkt niet naar het protocol. Het gaat hem om mensen die hoop zoeken.”

Volgens Boff had de kerk behoefte aan een andere taal: er moest iemand komen met een andere visie, iemand die de Romeinse Curie kan hervormen, iemand die de kerkdeuren kan openzetten. “Als jezuïet is hij niet bang voor vernieuwing en modernisering.” “Er moest iemand komen met een andere visie, iemand die de curie kan hervormen, iemand die de kerk kan openen. Een kerk die zich niet terugtrekt en restauratief is. Er is een nieuwe taal nodig.”

Boff schreef in de eerste maanden van het pontificaat van Bergoglio het boek: “Franciscus van Assisi en Franciscus van Rome – een nieuwe lente in de Kerk?” Toen Bergoglio naar Brazilië reisde om de WJD bij te wonen heeft hij persoonlijk om een exemplaar gevraagd, zodat het goed in de media bekend werd dat hij zijn boek wilde lezen!

Toen men Leonardo Boff vroeg of hij verwacht dat hij een daad van verzoening zal stellen met hem en andere veroordeelde theologen, antwoordde hij: “Ik geloof dat zolang de gepensioneerde Paus leeft, hij deze theologen noch zal verzoenen noch zal verlossen. Maar wanneer hij alleen zal zijn, zal hij de 500 theologen redden ‘wiens hoofden werden afgehakt’. Ik geloof dat deze paus in staat is om deze machine van straf en controle te ontmantelen en het over te laten aan de lokale kerken.”

Hij legt ook uit wat zijn bevrijdingstheologie gemeen heeft met de theologie van Bergoglio: “Herinner dat de theoloog Carlos Scanone, die de bevrijdingstheologie in Argentinië lanceerde, de professor was van Bergoglio… wanneer hij theologie leerde in een college in de buitenwijken van Buenos Aires.”

Boff concludeerde: “Op deze manier kunnen we zeggen dat Franciscus een bevrijdingstheoloog is die de lijnen van Scanone volgt, die de theologie was dat enkele van de acties van het Peronisme steunde.”

Taoïsme

Boff en Bergoglio lijken nog wat meer gemeen te hebben. Boff schreef diverse boeken over de bevrijdingstheologie waaronder ook “De Tao van de Bevrijding: het verkennen van de ecologie van transformatie”. Het boek handelt over kosmologie, spiritualiteit, de groter wordende armoede en de ecologische destructie, waarbij de Tao wordt toegepast om oplossingen te bekomen.