Voormalig Jezuïet en uitgetreden priester Huub Oosterhuis, die twee keer huwde en twee kinderen heeft, is twee dagen geleden, op Pasen, overleden. Oosterhuis is vooral bekend van zijn kerkliedjes, die hij in eerste instantie schreef voor zijn eigen opgerichte schismatieke ‘ekklesia’ gemeente.

Een tragisch leven van een tragisch figuur….

Huub Oosterhuis werd geboren op Allerheiligen 1933 in Amsterdam. Hij volgde het door jezuïeten geleide gymnasium van het Ignatiuscollege te Amsterdam. In 1952 trad hij in bij de jezuïeten. De jezuïetenopleiding voerde hem langs Grave, Nijmegen en Groningen naar het Canisianum in Maastricht. Hij studeerde wijsbegeerte, Nederlandse letteren en theologie. Op 31 juli 1964 werd hij door bisschop Moors in de Sint-Servaasbasiliek tot priester gewijd.

Zijn afscheuring van de Kerk

In 1969 verwijderde de generaal-overste van de jezuïeten, pater Pedro Arrupe, Oosterhuis uit de orde na conflicten over het celibaat. Om dezelfde reden schorste het bisdom Haarlem hem als priester.

Oosterhuis en zijn team besloten met de overgrote meerderheid van hun gemeente van toen af buiten verantwoordelijkheid van de bisschop van Haarlem verder te gaan. Hij stichtte in Amsterdam de ‘studentenekklesia’, een soort nieuwe (uiteraard schismatieke en ketterse) kerk, waar hij voorganger werd. De vele kerkliedjes die hij schreef, en die velen niet onbekend zijn, waren eerst en vooral bedoeld voor gebruik binnen zijn opgerichte sekte. Pas later vond dit ingang in de Katholieke Kerk, maar ook in veel protestantse kerken. Hij schreef ook agnostische teksten, zoals: ‘Heer als U bestaat, kom dan onder ons.”

Het Katholiek Nieuwsblad noemde zijn teksten doorspekt met een “ondertoon van pathetisch zelfbeklag en warrige, in wezen nietszeggende beeldspraak”. Oosterhuis schreef veel liedjes samen met (de eveneens uitgetreden Jezuïet) Bernard Huijbers, die zelfs nog verder van het geloof afdwaalde, en op een gegeven moment niet meer het woord ‘Gij of God’ wilde gebruiken. In 1980 gingen de twee uit elkaar, en ging Huijbers een eigen leven leiden, en schreef hij teksten met woorden als ‘Al, Heelal, Bestaan, Geheel’, in plaats van ‘God’.

Twee keer gehuwd

Nadat zijn collega Jos Vrijburg was getrouwd trad op 25 april 1970 ook Huub Oosterhuis in het burgerlijk huwelijk en wel met de jonge verpleegkundige en altvioliste Josefien Melief. Zij kregen twee muzikale kinderen, de componist Tjeerd en de zangeres Trijntje Oosterhuis, die aanvankelijk samen optraden als het duo Total Touch. Het burgerlijk huwelijk eindigde door een echtscheiding, waarna Oosterhuis en Melief afzonderlijk gingen wonen in de buurt van de kinderen. Oosterhuis is later hertrouwd met journaliste Colet van der Ven.

Zijn ketterijen

In interviews zou hij verklaard hebben niet meer te geloven in de Godheid van Jezus Christus, de lichamelijke verrijzenis van Christus, de wonderen uit de evangeliën, de verzoeningsleer en de erfzonde. In dagblad Trouw in juli 2006 noemde bisschop Frans Wiertz van Roermond de uitspraken van Oosterhuis “volledig in strijd met de Rooms-katholieke leer”.

Maar één uitspraak van Huub Oosterhuis is voor Mgr. Wiertz allesbepalend. Die bleef hij herhalen en herhalen, omdat die hem „het meest verdriet heeft gedaan”. Oosterhuis zei het in een interview in Volzin, verschenen toen hij in 2002 een eredoctoraat ontving aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, vanwege zijn bijdrage aan de oecumenische liedcultuur en de liturgievernieuwing.

„Waarvoor ik het liefst erkenning zou krijgen”, zei Oosterhuis destijds, „is wat ik ’het demasqué van de transsubstantiatie’ noem: de ontmaskering van de roomse overtuiging dat Christus werkelijk aanwezig is in het brood en in de wijn. In die opvatting is de eucharistie volstrekt onschadelijk gemaakt, de truc der trucs geworden, zonder enige politieke relevantie. Daaraan heb ik iets gedaan. Want niet het brood is het lichaam van Christus, wij, de gemeente, zijn dat. Die straalt zijn kracht uit in de wereld.”

Bisschop Wiertz vindt dat Oosterhuis hiermee de kern van het katholieke geloof bestrijdt.

„De vorige paus [Johannes Paulus II] heeft nog geschreven dat de kerk leeft vanuit de eucharistie. Als je vindt dat daar een demasqué op z’n plaats is, dan begeef je je werkelijk heel ver af van het katholiek zijn.”

Opvallend is dat de consecratiewoorden die in de Nederlandstalige Missen in Nederland en Vlaanderen gebruikt worden, een “vertaling” zijn door Huub Oosterhuis.

In de Nederlandse kerkprovincie (Nederland en België) werd in 2013 een nieuw en verbeterd Missaal voor priesters uitgegeven, maar in verkleinde vorm (om makkelijk mee te nemen op bedevaart enz.). Het heet: “Klein Missaal voor de Neder­landse Kerk­pro­vin­cie” en is verkrijgbaar bij de Nederlandse Nationale Raad voor Liturgie. In dit Missaal zijn de consecratiewoorden terug zoals ze zouden moeten zijn.

In een nieuwsbericht op rkdocumenten.nl naar aanleiding van de herziening van het Missaal staat het volgende:

Aanleiding voor de herziening is een aantal problematische vertalingen, onder meer van de consecratiewoorden.

Die werd actueel door de publicatie van de vorige week verschenen biografie van Huub Oosterhuis. Daaruit blijkt dat deze in de vertaling van het eucharistisch gebed bewust de volgorde van de consecratiewoorden heeft gewijzigd. Oosterhuis had in 1966 van de bisschoppen de opdracht gekregen de Latijnse canon te vertalen, die tot dan toe alleen in het Latijn was toegestaan.

De huidige, destijds door Oosterhuis gemaakte vertaling luidt: “Want dit is de beker van het nieuwe, altijddurende verbond, dit is Mijn bloed…” Maar de letterlijke vertaling van de zin “Hic est enim calix sanguinis mei, novi et aeterni testamenti…” luidt: “Want dit is de beker van Mijn bloed, van het nieuwe en eeuwige Verbond…”

Oosterhuis, die blijkens de biografie toen al afstand begon te nemen van de leer van de Eucharistie, vond het ‘Bijbelser’ om de nadruk op het ‘verbond’ te leggen en minder op het ‘bloed’.

De nieuwe en correcte vertaling van de consecratiewoorden luidt aldus (genomen uit het Klein Missaal voor de Nederlandse Kerkprovincie, uitgegeven in 2014):

Neemt en eet hiervan, gij allen, want dit is mijn lichaam, dat voor u wordt overgeleverd.

Neemt en drinkt hier allen uit, want dit is de Kelk van mijn Bloed, het Bloed van het nieuwe en eeuwige verbond, dat voor u en voor velen wordt vergoten tot vergeving van de zonden. Doet dit om Mij te gedenken.

E.H. Cor Mennen schreef in februari vorig jaar, in het stuk ‘Wanneer worden we weer katholiek?’:

Er zijn, dat weten we allemaal, in Nederland nog maar weinig katholieken over. Tot die tien procent kom je alleen je iedereen meetelt die van zichzelf zegt dat hij katholiek is. Het grootste gedeelte van die (andere) 90 procent “katholieken” zijn bijv. de “katholieken” van het Kempische dorp Bladel die van zins zijn Carnaval naar Pasen te verplaatsen waarbij de dwaze feestelijkheden op Goede Vrijdag van start gaan. Dat zijn de “katholieken” die hun kinderen niet meer laten dopen, hun doden niet meer kerkelijk laten begraven, evenmin trouwen als hun niet-“katholieke” medelanders.

Daar hoort ook een Huub Oosterhuis bij die zich nog steeds katholiek noemt, maar wel eerst trots zijn religieuze geloften schendt, zijn suspensie niet in acht neemt, een alternatieve, schismatieke gemeenschap gaat leiden, trouwt, scheidt en dan een nieuwe relatie aangaat, zijn kinderen niet laat dopen en als klap op de vuurpijl de consecratie van Mis beschouwt als hocuspocus. Uiteraard – en we kunnen daarop hopen en ervoor bidden – kan hij via biecht, boete en herstel van het aangerichte schandaal de band met de Kerk en met Christus herstellen maar ik heb niet gelezen dat dit gebeurd is nadat de paus een roerende brief heeft geschreven (ja, jezuïeten onder elkaar) en de bisschop van Haarlem als loopjongen bij de oude baas op bezoek is geweest. Ja, waarom eigenlijk? Om tot bekering uit te nodigen? Dat heb ik niet gelezen. Dan kan het alleen maar worden opgevat als een goedkeuring van de kant van de Kerk. Is dat niet de bedoeling, paus en bisschop? Nou, het komt wel bij iedereen als zodanig over. Bedankt namens de weinige katholieken die er nog zijn en die zich geschandaliseerd voelen door hun herders!

Huub Oosterhuis stierf op Pasen, 9 april 2023, op 89-jarige leeftijd.

_{Bron: Wikipedia, Trouw}